عیب یابی الكتروموتور های تک فاز

 عیب یابی الكتروموتور های تک فاز

الكتروموتور ها را مي توان به سه دسته کلي تقسيم کرد:
1- موتور هاي آسنکرون

2 – موتور هاي يونيورسال

3- موتور با قطب چاکدار

1- موتور هاي آسنکرون:

که با برق متناوب کار مي کنند از دو قسمت روتور واستاتور ساخته شده اند.

با روشن شدن موتور سيم پيچ هاي درون شيار هاي استاتور يک ميدان مغناطيسي دوار بوجود مي آورند که اين ميدان برروتور که قسمت گردنده موتور و داراي محور انتقال حرکت مي باشد نيز اثر گذاشته ودر آن خاصيت مغناطيسي بوجود مي آيد .

به هر حال با بوجود آمدن قطب هاي مغناطيسي هم نام وغيرهم نام عمل جذب ودفع انجام شده که باعث حرکت چرخشي روتور مي گردد.

براي راه اندازي موتور ها از حالت سکون روش هاي مختلفي بکار مي برند که مهمترين آن ها عبارتند از:

الف- آسنکرون با راه انداز غير خازني (کلاجي )

در اين موتور به غير از سيم پيچي هاي اصلي يک سري سيم پيچ کمکي نيز قرار دارد که ميدان مغناطيسي ديگري با فاصله زماني با ميدان مغناطيسي اصلي بوجود مي آورد که باعث چرخش پرقدرت تر موتور مي گردد.

پس از اين که سرعت موتور به 75 درصد سرعت اسمي رسيد کلاج که تحت تاثير نيروي گريز از مرکز کار مي کند به عنوان يک کليد عمل کرده وسيم پيچ کمکي را از مدار خارج مي کند.

الكتروموتور کولر ابی نمونه از اینگونه موتورهای آسنکرون با راه انداز کلاجي هستند.

ب – آسنکرون با راه انداز خازن موقت:

اين موتور ها داراي علامت اختصاري CSM مي باشند وداراي يک خازن الکتروليتي با ظرفيت حدود 200 الي 500 ميکرو فاراد است که باسيم پيچ کمکي بطور سري بسته شده وهر دوي آنها باسيم پيچ اصلي موازي بسته مي شوند.

خازن وسيم پيچ کمکي يک اختلاف فاز ودو ميدان مغناطيسي بوجود مي آورد که باعث چرخش موتور مي گردد.

در اين موتور نيز کليد گريز از مرکز(کلاج) سيم پيچ کمکي را از مدار خارج مي کند.

ج – آسنکرون با راه انداز خازن موقت وخازن دايم (با علامت اختصاري TCM) :

 يکي از خازن ها پس از راه اندازي از مدار خارج شده وخازن ديگر در حالتي که با سيم پيچ کمکي سري مي باشد در مدار باقي مي ماند.

د – آسنکرون با راه انداز خازن دايمي ( PSCM)

در اين موتور ها که داراي قدرت کم تري نسبت به موتور هاي قبلي هستند از يک خازن که با سيم پيچ کمکي سري بسته شده است استفاده شده و کليد گريز از مرکز ندارند بنابراين خازن به همراه سيم پيچ کمکي هميشه در مدار باقي است.

شناسايي سيم پيچ هاي اصلي وکمکي:

1- سيم پيچ هاي اصلي در زير شيار ها و سيم پيچ کمکي در رو قرار دارند.

2- سطح مقطع سيم هاي کمکي هميشه از سيم هاي اصلي کمتر است.

3- سيم پيچ کمکي داراي مقاومت بيشتري (اهم بيشتر ) نسبت به سيم پيچ اصلي است وضمنا” خازن با سيم پيچ کمکي سري شده است.

عيب يابي موتور هاي آسنکرون

معيوب شدن موتورها يا مربوط به قطعات برقي مثل سيم پيچ ها وخازن است يا مربوط به قطعات مکانيکي مثل بلبرينگ و بوشن ها.

اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور عيب يابي قطعات برقي:

عيب1.1: موتور پس از مدتی کار کردن کاملا خاموش می شود و پس از مدتی دوباره می شود .

علت : اگر الکتروموتور مجهز به سنسورهای ترموگارد (سوئیچ حرارتی، ترمال کات اوت)  یا  ترموستات (Thermostat)  یا  سوئیچ اورلود (Overload Switch)  یا ترمیستور PTC باشد ممکن است مشکل مربوط به یکی از انها باشد.

عيب 1– موتور اصلا”روشن نشده و جرياني از مدار عبور نمي کند.
علت 1 – جايي از مدار قطع است.
رفع عيب 1– با آوامتر تمام مدار شامل پريز، دوشاخه ،سيم هاي رابط، کليدها واتصالات در تخته کلم موتور را بررسي وعيب مربوطه را بر طرف مي نماييم.

عيب 2- موتور اصلا”روشن نشده وجرياني از مدار عبور نمي کند.
علت 2 – سوختن فيوز.
رفع عيب 2- ابتدا علت سوختن فيوز که مربوط به اتصالي مي باشد را بررسي نموده پس از آن به تعويض فيوز مي پر دازيم.

عيب 3– موتور پس از روشن شدن خيلي زود داغ مي شود.
علت 3– موتور نيم سوز است.
رفع عيب3– در هر کدام از سيم پيچ هاي کمکي واصلي مي تواند اتصال حلقه ويا اتصال کلاف به کلاف بوجود آمده باشد.

بنابراين مسير جريان الکتريکي کوتاه شده در نتيجه ميدان مغناطيسي مناسب براي گردش بوجود نمي آيد وباعث داغي موتور مي شود.

موتور هاي نيم سوز جريان بيشتري نسبت به موتور هاي سالم مشابه خود دريافت مي کنند.

براي رفع عيب در صورتي که محل اتصالي مشخص باشد وبتوان به نحوي آن را عايق نمود اقدام کرده ودر غير اين صورت موتور بايد دو باره سيم پيچي شود.

عيب 4– موتور پس از روشن شدن خيلي زود داغ مي شود.
علت 4- زياد بودن بار موتور.

رفع عيب 4- هر موتوري داراي توان مکانيکي مشخص است در صورتي که بيش از توان مربوطه از موتور نيرويي خواسته شود جريان بيشتري از سيم ها عبور مي کند که با سطح مقطع وتعداد دور آن ها همخواني ندارد وباعث گرما در موتور و آسيب ديدن آن خواهد شد .

براي رفع عيب بايد بار موتور را کم نموده واز کار مداوم آن خود داري کرد.

عيب 5– موتور پس از روشن شدن خيلي زود داغ مي شود وزير بار مي خوابد.
علت 5- عمل نکردن کليد گريز از مرکز . 
رفع عيب 5 – علاوه بر جريان دريافتي توسط سيم پيچ اصلي ،سيم پيچ کمکي نيزچون از مدار خارج نمي شود جريان دريافت مي کند .

براي اطمينان از صحت عمل کرد کليد گريز از مرکز بايد به صداي کنتاکت آن در حالت دور گرفتن موتور وهمچنين از دور افتادن آن گوش کرد .

براي رفع عيب بايد کليد سرويس ويا تعويض شود.

عيب 6– با روشن کردن موتور صداي زيادي شنيده مي شود ولي به گردش در نمي آيد.
علت 6- خرابي کليد گريز از مرکز .
رفع عيب 6- درصورتي که کنتاکت هاي کليد در حالتي که موتور خاموش بوده وصل نشده باشد.

درزمان شروع بکار ،سيم پيچ راه انداز در مدار قرار نگرفته وطبيعتا”موتور بگردش نمي افتد.

براي رفع عيب کليد را با آوامتر امتحان ودر صورت معيوب بودن تعويض مي نماييم.

عيب 7- با روشن شدن موتور صداي زيادي شنيده مي شود ولي به گردش در نمي آيد.
علت 7 – قطعي سيم پيچ اصلي يا کمکي .
رفع عيب 7 – به کمک آوامتر هر دو مدار را امتحان ودر صورت مشخص بودن محل پارگي ،آن را تعمير مي نماييم.

عيب 8 – با روشن شدن موتور صداي زيادي شنيده مي شود ولي به گردش در نمي آيد.
علت 8 – نيم سوز بودن يا سوختگي موتور .
رفع عيب 8 – موتور سريعا”داغ شده وجريان زيادي مي کشد همچنين بوي سوختگي ويا دود از مشخصه هاي آن است.

رفع عيب سيم پيچي مجدد است.
عيب 9 – با روشن کردن موتور صداي زيادي شنيده مي شود ولي به گردش در نمي آيد.
علت 9 – خرابي خازن.
رفع عيب 9 – خازن ها به منظور راه اندازي موتور بکار رفته اند خازن را در صورت نياز تعويض مي کنيم.

عيب 10 – با روشن کردن موتور فيوز عمل کرده مدار قطع مي شود.
علت 10 – اتصال کوتاه در مدار اصلي موتور .
رفع عيب 10 – دوشاخه ،سيم هاي رابط وجعبه اتصالات موتور را بررسي کرده در صورت پيدا کردن محل اتصالي آن را مرتفع مي نماييم.

عيب 11 – با روشن کردن موتور فيوز عمل کرده مدار قطع مي شود.
علت 11 – سوختگي کامل موتور
رفع عيب 11 – با مشاهده استاتور وسيم پيچ هاي مربوطه عيب حاصل تاييد گرديده وبراي رفع آن بايد موتور سيم پيچي گردد.

عيب 12 – با روشن کردن موتور فيوز عمل کرده مدار قطع مي شود.
علت 12 – اتصال کوتاه در خازن
رفع عيب 12 – اگر با جدا کردن خازن از مدار و به برق زدن موتور فيوز ديگر عمل نکرد عيب از خازن است وبايد آن را تعويض نمود.

اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور و عيب يابي قطعات مکانيکي الكتروموتور

عيب 1 – محور موتور چه در حالت روشن وچه در حالت خاموشي به سختي حرکت مي کند.
علت 1 – بطور کلي خرابي بلبرينگ ها وياتاقان هاي دو سر محور موتور .
رفع عيب 1 – خرابي بلبرينگ ها شامل

الف – ترک برداشتن حلقه هاي بلبرينگ، ترک بر داشتن ساچمه ها و غلطک ها .

ب – بوجود آمدن حفره وشيار در سطح داخلي حلقه ها که علت آن وجود ذرات سخت بين ساچمه وحلقه مي باشد.

ج – گريپاژ (عدم چرخش ساچمه ها ) که ناشي از کثيفي و سخت شدن گريس بلبرينگ مي باشد.

د – فرسودگي وپوسيدگي – که به علت جازدن نادرست بلبرينگ ونفوذ رطوبت وعدم گريس کاري مناسب بوجود مي آيد.

براي تشخيس عيوب گفته شده بلبرينگ را از نظر ظاهري مشاهده ولقي بين حلقه وساچمه را امتحان مي کنيم.

همچنين با چرخش بلبرينگ اگر صداي غير عادي شنيده شود دليل برخرابي آن مي باشد که بايد تعويض گردد.

عيب 2 – گاهي اوقات محور موتور با صداي زيادي مي چرخد.
علت 2 – چرخش حلقه بيروني بلبرينگ در جاي خود.
رفع عيب 2 – جازدن نادرست بلبرينگ وعدم گريس کاري مي تواند باعث لقي بلبرينگ در جاي خود شود.

رفع عيب-تعويض بلبرينگ در صورت معيوب بودن بوش زدن وتراش کاري جاي آن يا تعويض دري موتور.

2- موتور هاي يونيورسال

اين موتور ها که هم با جريان متناوب وهم با جريان مستقيم کار مي کنند از دو قسمت اصلي تشکيل شده اند:

الف: قطب ها (بالشتک ها )
ب – آرميچر
در اين موتور ها ميدان مغناطيسي قطب ها بر خلاف موتور هاي آسنکرون دوار نيست وسيم پيچ آرميچر که قسمت گردنده موتور است با سيم پيچ قطب ها سري بسته شده است.

پس از عبور جريان از مدار فوق خطوط قواي مغناطيسي قطب ها با خطوط قواي آرميچر عکس العمل نشان داده وباعث گردش موتور مي شود.

سرعت اين موتور ها بالا بوده وخيلي سريع به سرعت نهايي مي رسند.

از اين موتور ها در اکثر لوازم برقي خانگي وصنعتی مثل دریل برقی و چرخ گوشت، آب ميوه گيري ،هم زن ،آسياب و… استفاده مي شود.

براي برقراري ارتباط قطب ها با آرميچر که گردان مي باشد از قطعه اي بنام کلکتور استفاده مي شود.

کلکتور از تيغه هاي مسي کنار هم تشکيل شده است که به شکل استوانه روي محور قرار دارد.

تيغه ازهمديگر واز محور آرميچر بوسيله ميکا عايق شده اند وسيم پيچ هاي داخل شيار آرميچر به وسيله پيچک ها به يکديگر وصل مي شوند.

دو قطعه ذغال به همراه فنر پشت آن ها ارتباط قطب ها با کلکتور را ميسر مي سازد.

اطلاعات عمومي در مورد الكتروموتور عيب يابي الکتروموتورهاي يونيور سال

عيب 1 – موتور روشن نمي شود.
علت 1 – نبودن برق.
رفع عيب 1 – پريز ،دوشاخه وسيم رابط را با آوامتر آزمايش نموده و رفع عيب مي کنيم.

عيب 2 – موتور روشن نمي شود.
علت 2 – کوتاه شدن ذغال ها.
رفع عيب 2 – چون ذغال ها جزيي از مدار سري موتور مي باشد.

با کوتاه شدن آن ها ممکن است مدار قطع گردد وموتور روشن نشود با تعويض ذغال رفع عيب مي شود در صورت نبودن ذغال در اندازه مورد نظر مي توان از ذغال بزرگ تر استفاده کرده وبا سوهان آن را به اندازه دلخواه در آورد.

عيب 3 – موتور روشن نمي شود.
علت 3 – خرابي فنر ذغال ها
رفع عيب 3 – به منظور درگير بودن هميشگي ذغال با کلکتور از قطعه اي فنر در پشت ذغال استفاده مي شود گاهي در اثر رطوبت ويا کار زياد خاصيت خود را از دست داده ومدار قطع مي گردد. باتعويض فنر رفع عيب مي شود.